Table Of Content
Saç dökülmesi günümüzde hem erkeklerde hem de kadınlarda çok sık karşılaşılan ve yaşam kalitesini olumsuz anlamda etkileyen estetik ve sağlık sorunudur. Kadınlara oranla erkeklerde daha çok görülen saç dökülmesi çoğunlukla 25 yaşlarında başlayarak erkeklerin neredeyse %70’ini etkilemektedir. Günde ortalama 100 saç telinin dökülmesi normal olarak değerlendirilmekle birlikte bu sayının yükseldiği, el ile hafif şekilde çekildiğinde 4-5 ya da daha fazla saç telinin kopuyor olması ve alnın hemen üstünde ve tepe bölgesinde seyrelmenin fark edilmesi ile mutlaka bir uzmana başvurulmalıdır. Saç dökülmesinin nedenine bağlı olarak farklı tedavi yöntemleri ya da saç ekimi tercih edilmektedir.
Saç dökülmesinin pek çok farklı nedeni vardır. Kadın ve erkekte farklı dökülme sebepleri olmakla birlikte;
akla gelen ilk nedenlerdir. Hangi nedenle dökülürse dökülsün saç dökülmelerinin farklı şekillerde tedavi seçenekleri bulunmaktadır. Önemli olan anormal miktardaki saç dökülmesini fark etmek ve en kısa zamanda uzman bir doktora başvurmaktır.
Saç dökülmesi nedenleri genetik faktörler ve geçici olmak üzere ikiye ayrılır. Uzun süre devam eden tüm saç dökülmesi tipleri için mutlaka bir uzman hekim ile saç dökülmesi tedavisi uygulanmalıdır.
Geçici Saç Dökülmesi Nedenleri
Olağan saç dökülmesi:
Folikülle bağlantısı kesilmiş telojen fazdaki saç dökülür. Gün içinde 100-150 tele kadar saç dökülmesi normal kabul edilmektedir. Gelişimini ve ömrünü tamamlamış saç, kendiliğinden ya da tarama, yıkama gibi dış etkenlerle dökülebilir. Dökülen saçların yerine yenileri çıkar. Herhangi bir tedavi gerektirmemektedir.
Hamilelik döneminde hormonların değişimi ve enzim eksikliklerine bağlı olarak kadınlarda saç dökülmesi görülebilir. Saç folikülü katajen faza girer ve saçların gelişimi durarak normalden daha kısa sürede dökülmesine neden olur. Çoğunlukla doğumdan 6 ay sonra bu sorun ortadan kalkar. Doğum sonrasında yaşanan saç dökülmesinin sebebi ise, hamilelik boyunca yüksek seyreden östrojen hormonunun doğum sonrasında normal seviyesine inmesidir. Yine 2 ile 6 ay içerisinde düzelmesi beklenir.
Beslenmeye yönelik saç dökülmelerine çok sık rastlanmaktadır. Tek taraflı beslenme diyetleri, vitamin ve mineralden yoksun öğünler tüketmek saç dökülmesine neden olabilir. Canlı bir organ olan saçların da yeterli besin ile beslenip canlanması gerekir. Vücudun vitamin eksiklikleri saçların zayıflamasına ve doğal olarak dökülmesine neden olacaktır. Dengeli ve düzenli bir beslenme, gerekli durumlarda vitamin takviyesi ile tedavi edilir.
Halk arasında ‘saç kıran’ olarak bilinen Alopesi areata, 2-2,5 cm çapında ve genellikle dairesel bir alanda ortaya çıkan geçici saç dökülmesi sorunudur. Herhangi bir yaş ve cinsiyet farkı gözetmeksizin görülebilen bu durum çoğunlukla uzun süreli stres sonucu bağışıklık sisteminin zayıflamasıyla birlikte görülür. Vücut direncinin kuvvetlendirilmesi ile dairesel şekilde dökülen saçlar yeniden çıkmaktadır.
Hormonlar vücudumuzu yöneten çok önemli salgılardır. Hormon eksiklikleri ya da hormon fazlalıkları saç dökülmelerine neden olabilir. Özellikle kadınlarda görülen kadın tipi saç dökülmesi,saç dökülmesine ek olarak adet düzensizlikleri, tüylenmede artış, akne ve fazla kilo gibi sıkıntılar ile görülebilmektedir. Adet döngüsünün 2 ya da 3. günü yaptırılacak kan tahlili ile öncelikle hormon dengesizliği giderilir ve saç dökülmesi sorunu ortadan kalkabilir.
Saç dökülmesi bazı hastalıklar ve hastalıklara bağlı kullanılan ilaçlar nedeniyle de ortaya çıkabilir. Özellikle tiroit bezi hastalıkları, bu hastalıklar için kullanılan ilaçlar, zayıflama ilaçları, böbrek üstü bezi hastalıkları, doğum kontrol hapları, insülin direnci, diyabet, romatizmal hastalıklar, AIDS, Lichen planus, folikülit gibi hastalık ve ilaçlar saç dökülmesine neden olmaktadır. Bazı durumlarda da kullanılan ilaçların kesilmesi saç dökülmesine neden olmaktadır. Uzman bir doktor ile hastalıklar ve tedavi şekilleri değerlendirilmelidir.
Kozmetik ürün kullanımı da kimi zaman bazı kişilerde saç dökülmesine neden olabilir. Kozmetik ürünler içerisinde bulunan sentetik maddeler alerji ve tahrişe neden olabilir. Saçın fazla ısıya maruz kalması, saç derisine uygun olmayan şampuan ve boya seçimi saçların dökülmesine neden olabilir. Aynı zamanda kadınların saçlarını sıkıca toplamaları, saçların güneş görmemesi, hatalı ve bilinçsiz uygulanan saç maskeleri de saç kalitesini etkileyebilir. Saçlar için çeşitli bakımlar yaptırmak faydalı olabilir.
Aşırı stres ve strese bağlı olarak gelişen anksiyete, psikoz ve depresyon çoğu kişide saç dökülmesine neden olabilir. Saç canlı bir yapıda olduğu için kişinin vücudunu ya da ruhsal durumunu etkileyen her şeyden etkilenebilir ve buna bağlı olarak da saçlarda dökülme görülebilir. İşten ayrılma, sevgili ya da eş kaybı, bir yakının ölümü, iş hayatında yaşanan stres ve anksiyete kişilik yapısına bağlı olarak saçları da etkilemektedir. Aynı zamanda stres ve depresyon tedavisinde kullanılan ilaçlar da bazı kişilerde saç dökülmesine neden olabilir.
Saç dökülmesi saç derisinde ortaya çıkan bazı hastalıklar sonucu da ortaya çıkabilir. Sedef hastalığı, egzama, liken hastalığı, akne, mantar ve saç derisinden aşırı yağlanma gibi rahatsızlıklarda saç derisi de etkilenir ve dökülme gerçekleşebilir. Saç derisindeki bu rahatsızlık ortadan kaldırılarak saç dökülmesi tedavi edilebilir.
Diş çürükleri nedeniyle ortaya çıkan enfeksiyon vücudun direncini düşürebilir. Bağışıklık sistemi vücuttaki enfeksiyon ve bakteriler karşı savaşırken kendi sağlıklı hücrelerine kimi zaman zarar verebilir. Bu durumda saç kökleri de bu durumdan etkilenir ve zayıflayarak dökülmeye başlayabilir. Bu nedenle diş çürükleri hafife alınmamalı ve mutlaka kontrol altında tutulmalı.
Çoğunlukla erkek tipi dökülme olarak da ifade edilen genetik saç dökülmesi, erkeklik hormonuyla güçlü şekilde büyüyen saç tellerinin ince tüylere dönüşerek saçın ömrünün kısalması ve zamanla saç kökünün zayıflayarak faliyetinin durması anlamına gelir. Genetik saç dökülmesi önce alnın köşesinde ortaya çıkar ve sonrasında Saç ayırımının ortasında ve başın orta kısmında kendisini gösterir.
Çoğunlukla 20-30’lu yaşlarda genetik yatkınlığı ve erkeklik hormonu duyarlılığı olan kişilerde Androgenetik alopesi adı verilen saçların incelmesi ve dökülmesiyle başlan süreç başlar. Bu tip saç dökülmesi saç çizgisinin geriye doğru çekilmesi, tepe bölgesinin açılması ve çeşitli estetik ve psikolojik sorunlar yaratabilmektedir.
Erkek tipi saç dökülmesine Androgenetik Alopes denilmesinin yanı sıra Male Patern Alopesi, Olağan Kellik gibi isimler ile de bilinmektedir. Kadınlarda da Androgenetik Alopesi yani erkek tipi kellik oluşabilir ancak oluşma şekli erkeklerden farklıdır. Ayrıca bu tip bir dökülme kadınlarda 50’li yaşlarda ancak başlar. Genetik taşıyıcılığın yanı sıra Androgenetik Alopesi olanların saçındaki androjen reseptörlerinin sayısı fazladır ve daha hassastır.Erkeklerin yarısında ergenlik sonrası androgenetik alopesi ile karşılaşabilir. Yaşlanma, hormonlar ve 5-alfa redüktaz enzimi bu karşılaşmada çok önemlidir.
Yaşlanma ile birlikte vücuttaki canlı tüm hücrelerin ve dolayısıyla saçların da dayanıklılığı azalır. Genetik olarak saç dökülmesine sahip kişilerde yaşlılıkla birlikte dökülme hızı ve oranı aratabilir.
Erkek ve kadınlarda bulunan testosteron bir erkeklik hormonudur. 5-alfa redüktaz enzimi testosteronu ihidrotestosteron’a (DHT) çevirir. Androjen gibi, DHT de bir ekeklik hormonudur. Vücutta hızlı şekilde ve yüksek oranda DHT üretilmeye başlarsa kullanım alanı olmayan DHT, saç foliküllerine tutunarak onların beslenmesini engelleyebilir. Bu da saç köklerinin küçülmesine ve zamanla yok olmasına neden olur.
5-alfa redüktaz enzmi özellikle erkeklerin üreme dokularında, genital bölgede ve karaciğerde bulunur. Testosteron’u DHT’ye dönüştürür. Böylece, testosteronun androjen etkinliği artar. 5-alfa redüktaz enzim eksikliği olan erkeklerde saç dökülmesi görülmez.
Kadınlarda saç dökülmesi erkeklerde görüldüğü kadar sıkıntılı olmasa da modern hayatın getirdikleri, çeşitli rahatsızlıklar ve genetik faktörler ile sık saç dökülmesi sorunu ile karşılaşmaktadırlar. Kadınlarda saç dökülmesinin en büyük nedeni saçların incelenerek dökülme eğilimine girdiği genetik faktörlerdir. Kadın tipi saç dökülmelerinde genetik faktörlerin yanı sıra hormonal düzensizlikler, stres, demir eksikliğine bağlı kansızlık, vitamin ve beslenme eksiklikleri, doğum kontrol ilaçları, menopoz , gebelik ve doğum süreci gibi pek çok faktör de saçların dökülmesine neden olmaktadır. Yine aynı şekilde kadınların saçlarını şekillendirme ve renklendirme için kullandıkları yöntemler de saç dökülmesine sebep olabilir.
Saç dökülmesi kadınlara oranla erkeklerde çok daha yaygın şekilde görülmektedir. Erkeklerde saç dökülmesinin en büyük nedeni
dökülmeye yol açan 5 alfa redüktaz adlı enzimin kadınların vücut yapısında daha az olmasından kaynaklanmaktadır. 20’li yaşların sonunda erkeklerin yaklaşık olarak %12’si saç dökülmesi sorunu yaşar. 50’li yaşara yaklaştıkça genetik dökülme ve kelliğe yaklaşma çevresel faktörler ile artmaya başlamaktadır. Erkeklerde en büyük estetik sorun haline gelen Androgenetik yani kalıtsal saç dökülme sorunu en yaygın erkek tipi saç dökülmesidir.
Başın üst kısmından başlayan bu saç dökülmesinde zamanla alnın üzerindeki saç çizgisi kaybolur. Saçlar incelir ve dökülme devam ettikçe kelleşme ile birlikte sadece ensede çok az saç kalır. Son yıllarda erkek saç dökülmeleri 18’li yaşlara kadar inmiştir. Erken teşhis, ve doğru uygulamalar bu sebeplerin hepsini yavaşlatır ya da durdurabilir.
Androgenetik alopesinin en büyük sebebi bir androjen hormonu olan testesteronun değişim göstermesidir. Testesteron, 5-Alfa Redüktaz adıyla bilinen bir enzim ile birlikte Dihidrotestosterona (DHT) dönüşür. Bu hormon saçlara sinyaller gönderir ve saçların güçsüzleşmesine, seyrekleşmesine neden olur.
